Hoe de Tuincentrumbranche door de coronaperiode heenkomt

Anno 2021 kijken veel Nederlandse organisaties terug op coronajaar 2020 als een verloren jaar. Het virus heeft veel branches stilgelegd en de omzetverliezen waren groter dan ooit. Ondertussen zag de tuinbranche in de coronaperiode haar hoogste omzet ooit. Uit informatie van de Tuinmonitor van Tuinbranche Nederland, samengesteld door GfK, blijkt dat de jaaromzet uitkwam op 1,95 miljard euro. Daarmee was de omzet van 2020 ruim 19% hoger dan die van 2019. 

Tekst: Job Boers 

Enkele redenen voor deze goede jaaromzet zijn terug te vinden in het gunstige voorjaarsweer, de reisbeperkingen en het online aanbod. Maar het was niet enkel en alleen hosanna voor de tuincentra. De grote Nederlandse tuincentra werden het hardst getroffen door de coronamaat- regelen. Zij blijven alsnog 60% tot 80% achter in omzet, aldus Tuinbranche Nederland. 
Tevens daalden de omzetten van tuincentra met 75% tot 90% gedurende de drie maanden lange harde lock- down tot half maart. De omzet viel vrijwel stil bij de winkelsluitingen vanaf 15 december 2020. Volgens Peter Paul Kleinbussin, de directeur van de Intratuin, lag de omzet bij zijn keten in deze maanden ook 90% lager dan normaal. 
“Het was goed te merken dat consumenten specifieker zochten naar producten voor in hun huis en tuin.” 

Blije en sombere gezichten in de tuinbranche 
Brenda Horstra, adjunct-directeur van Tuinbranche Nederland, was erg blij met de wijze waarop consumenten het afgelopen jaar geld spendeerden. “Zeker gezien de omzetschades in andere branches. Helaas is die omzet in de eerste maanden van 2021 al wel verdampt, omdat we van 15 december tot half maart nagenoeg dicht waren”, aldus Horstra. 

Kerstomzet en duurdere aankopen als redding 
Een belangrijk onderdeel van de jaaromzet in 2020 was de kerstomzet. Veel mensen begonnen al vroeg met het inkopen van kerstspullen. Doordat halverwege september de harde lockdown inging, was het vizier al vroeg op de kerst gericht. Ook werden er meer duurdere producten gekocht, vertelt Tuinbranche-directeur Frank van der Heide. In 2020 gingen er ongeveer 50% meer tuinmeubelen en barbecues uit. “Dat is een optelsom, we bleven massaal in en om het huis, én het was een bijzonder zonnig jaar.” 

Levende en niet-levende categorieën 
Overigens zorgden alle productcategorieën in 2020 voor verhoging van de omzetcijfers van tuincentra. Huisdierenproducten hadden hier het hoogste aandeel in. Met een stijging van 20% steeg de omzet naar ruim 340 miljoen euro. Ook de categorie ‘niet-levend’ groeide hard: naast de tuinmeubelen (met +50% naar een omzet van 111 miljoen euro) en barbecues (met +52% naar ruim 43 miljoen euro), zijn dat potterie voor buiten (met +44% naar 56 miljoen euro) en tuinhuisjes en afscheidingen (met +36% naar 32 miljoen euro). 

De groeicijfers in de categorie ‘levend’ stegen iets minder fors. Voor buitenbomen en -planten bedroeg de omzet €314 miljoen (+16%). Bloemen en planten voor binnen plusten met 10% naar €170 miljoen. Het levend goed werd vooral in het voorjaar flink meer verkocht, wat duidelijk maakt dat mensen hun tuin als extra groene leefruimte wilden inrichten. 

Veilig winkelen, een gedoe voor de ondernemer 
Vanaf het moment dat, in beperkte mate, winkelen weer mogelijk was, werden er door alle tuincentra diverse maatregelen genomen om het veilig winkelen zo prettig mogelijk te maken. Tuinbranche Nederland gaf het advies om van tevoren een boodschappenlijst op te stellen om vervolgens in de winkel gericht aankopen te doen. Het was goed te merken dat consumenten specifieker zochten naar producten voor in hun huis en tuin. 

Door de coronamaatregelen kwamen er minder kopers in de winkels, maar de klanten die wel kwamen besteedden gemiddeld hogere bedragen. “We zijn blij dat er weer klanten mogen komen, maar voor grote tuincentra is vijftig mensen echt te weinig”, zegt Frank van der Heide. Hij rekent voor dat de grootste tuincentra van Nederland, die een oppervlakte van 20.000 m2 hebben, werken met een tijdslot van een halfuur en elf uur per dag open zijn, zo’n 1.100 klanten per dag kunnen ontvangen. “Maar in de praktijk wordt dit aantal lang niet gehaald.” 

De aangescherpte regels zorgden voor onduidelijkheid bij bezoekers. Zo bleek dat bij winkelen op afspraak vooral bij de grote, niet-lokale tuincentra de percentages voor een no-show opliepen tot ongeveer 20%. Daarnaast kwam het veelvuldig voor dat voornamelijk mensen op leeftijd zonder reservering naar de winkel kwamen. Deze moeilijkheden kwamen bovenop het feit dat het voor de tuincentra lastig was om alle randzaken goed te regelen. Tevens merkten tuincentra dat consumenten steeds vaker naar de winkel belden, waardoor het tuincentrum regelmatig in een klein callcenter veranderde. 

Het was duidelijk te zien dat er alsnog op afspraak volop gewinkeld werd, zowel bij de grote ketens als de kleine ondernemers. Helaas zorgde de harde lockdown er vervolgens voor dat er al snel minder aan de recordomzet van 2020 teruggedacht werd. 

Online shoppen 
Volgens Tuinbranche Nederland is de invloed van webwinkels kleiner dan in andere branches. Consumenten willen bij planten toch graag zien hoe ze hangen en hetzelfde geldt voor tuinattributen – men wil liever eerst een loungebank testen. Volgens marktonderzoeker GfK koopt slechts 6% van de consumenten kamerplanten on- line. Voor tuinplanten is dat 9% en voor potgrond is dat slechts 4%. Een aantal producten is wel populair in de online aanschaf. Zo worden tuingereedschap (24%), decoratie voor binnen (25%) en kunstkerstbomen (38%) steeds vaker online besteld. 

Ondernemerschap en creativiteit in de komende jaren 
De huidige periode verlangt creativiteit en ondernemerschap van tuincentra. Er staan hen nog veel uitdagingen te wachten, niet alleen wat betreft mogelijk nieuwe coronamaatregelen, maar tevens in de concurrentie van bouw- en supermarkten met complete bloemenwinkels. Maart, april en mei zijn de belangrijkste maanden van het jaar voor de tuinbranche. De lockdown is voor nu voorbij, maar het is lastig te voorspellen hoe de rest van 2021 eruit komt te zien. Volgens Brenda Horstra hebben de positieve cijfers van 2020 namelijk geen voorspellende waarde voor 2021. De uitdaging is om niet te wachten, maar tot actie over te gaan. 

Dat beaamt de expertgroep Future Garden (R)etail van onderzoeksplatform ShoppingTomorrow. Volgens hen zullen consumenten radicaal anders gaan shoppen. Zij voorzien dat consumenten zich nog meer zullen oriënteren op online platformen en dat de rol van social influencers toe zal nemen. Laten we hopen dat de resterende maanden van 2021 nog veelbelovend zijn voor de Nederlandse tuinbranche.