Tuinarchitect worden met groene passie

Veel mensen zien hun tuin als een plek om, zeker in de zomer, heerlijk tot rust te komen. Bij het inrichten van een tuin moeten dan ook verschillende aspecten gecombineerd worden. Een fijne zitplaats tussen verschillende planten en struiken mag niet ontbreken, en de tuin moet ruimte bieden voor kinderen en (huis) dieren. De inrichting is vaak een grotere klus dan op voorhand gedacht. De vraag naar tuinarchitecten is de afgelopen jaren dan ook sterk gegroeid, net als die naar hoveniers. Want wat is een mooi ontwerp zonder goed onderhoud? Een tuinarchitect heeft een veelzijdig en creatief beroep. Om jezelf tuinarchitect te mogen noemen, is het volgen van een opleiding een must.

Tekst: Job Boers

De opkomende vraag naar tuinprofessionals
Er worden vaker tuinprofessionals gevraagd om tuinen in te richten. De particuliere tuinmarkt is de afgelopen jaren gegroeid omdat er steeds meer geld uitgegeven wordt aan een prettige en gezonde leefomgeving rondom het huis. Zowel de voor- als achtertuin speelt een belangrijke rol bij de sfeeropbouw. De tuin is een omgeving die moet aansluiten bij de wensen van de bewoners, om het woongenot te verhogen.
De coronacrisis heeft onder andere met zich meegebracht dat aan andere zaken geld wordt uitgegeven. Het laten opknappen of aanleggen van een tuin hoort bij de verandering in het bestedingspatroon. Normaal gesproken zijn de maanden maart en april het drukst voor hoveniersbedrijven qua aanvragen. De grootste piek was nu echter al in januari. Redenen hiervoor zijn het thuiswerken en de onzekerheid omtrent het op vakantie kunnen gaan.

Tuinontwerpers, tuinarchitecten en hoveniers
In de tuinwereld is er een wildgroei van hoveniers en tuinontwerpers, aangezien dit geen beschermde beroepen zijn en een opleiding niet verplicht is. Dit in tegenstelling tot het beroep van tuin(- en landschaps)architect. Dit is een beschermde titel, die je door het volgen van een academische opleiding kunt krijgen.
In grote lijnen is een tuinontwerper een professional die tuinontwerpen maakt. Een hovenier is degene die de tuin aanlegt en het ontwerp uitvoert; hij is dan ook praktischer en technischer ingesteld, met meer praktijkervaring. Mits je een passie voor groen hebt en handig bent, mag je als hovenier aan de slag.
Een tuinarchitect wordt niet opgeleid in het herkennen en toepassen van soorten planten, terrastegels en andere details. Zijn werk ligt meer op het gebied van concepten bedenken en uitwerken. De architect is dan ook dagelijks bezig met de vormgeving van de tuin, de soorten beplanting en de uitvoering van de ontwerpen.

Regelgeving gebruik titel tuinarchitect
Hoewel in Nederland de titel ‘tuin- en landschapsarchitect’ bij de wet beschermd is – wat betekent dat alleen personen die een door de wet erkend diploma hebben en zijn ingeschreven in het architectenregister, zich tuin- en/of landschapsarchitect mogen noemen – is het in de praktijk mogelijk dat een tuinontwerper dezelfde opleiding en praktijkervaring heeft als een tuinarchitect. Veel tuinontwerpers schrijven zich bewust niet bij het architectenregister in, want eenmaal ingeschreven, moet er jaarlijks aan verschillende eisen voldaan worden. Zo dien je als ingeschreven tuinarchitect ieder jaar 16 uur aan bij- en nascholing binnen het vakgebied te volgen. Daarnaast hoef je je als tuinontwerper minder bezig te houden met vraagstukken over landschap en ruimtelijke ordening.

Nederlandse opleidingen tot tuinarchitect
Er is in Nederland maar een beperkt aantal opleidingen tot tuin- en landschapsarchitect te volgen. Alleen een universitaire master geeft recht op het dragen van de architectentitel. Die benodigde master kan gevolgd worden met een hbo-diploma of BSc in landschapsarchitectuur of bouwkunde. Er zijn in Nederland vijf onderwijsinstellingen met opleidingen op het gebied van tuin- en landschapsarchitectuur.
Op de Hogeschool Van Hall Larenstein in Velp en de HAS Hogeschool in Den Bosch worden bacheloropleidingen aangeboden. De universiteit van Wageningen biedt zowel bachelor- als masteropleidingen aan en daarnaast zijn er masters te volgen op de Academie van Bouwkunst in Amsterdam en op de Technische Universiteit in Delft. De opleiding tot tuinarchitect is een mix van theorie en praktijk. De echte werkzaamheden vinden vooral buiten in de tuin plaats, maar voorafgaand is een plan volgens theoretische kaders en methodes nodig.

Werkzaamheden tuinarchitect
Een tuinarchitect wordt vaak ingeschakeld om ervoor te zorgen dat de tuin op zo’n manier ingedeeld en ontworpen is dat deze het meeste plezier brengt. Dat kan op meerdere manieren, met de verwerking van verschillende factoren in het interieur van een tuin. Hierbij kan gedacht worden aan de verhoudingen tussen groen, tegels en schuttingen. Tevens zal rekening gehouden moeten worden met de zon, wind en lichtinval.
Doordat iedere tuin anders is, zal elke werkzaamheid ook anders zijn en dat maakt het werk van tuinarchitect zeer divers en creatief. In principe kan iedereen de opleiding tot tuinarchitect volgen, mits hij of zij een passie heeft voor het vakgebied. Graag bezig zijn met exterieur en design, en enige kennis hebben van bomen, planten en tuinmateriaal, is een voordeel. Iedereen kan zich aanmelden voor de opleiding tuinarchitect; er is vaak geen voorkennis of vooropleiding vereist.

Positief toekomstperspectief
In de komende jaren zal er meer werk komen voor tuinarchitecten, aangezien consumenten steeds hogere eisen stellen aan hun tuin. Naast dat de tuin klimaatbestendig moet zijn, zal de tuin ook duurzamer en multifunctioneler moeten worden. De trend met betrekking tot verduurzaming is al een aantal jaren bezig, maar gaat in de komende jaren harder groeien. Dit hangt deels samen de doelen die zijn gesteld door overheden. Er zullen meer slimme oplossingen moeten komen om tuinen duurzamer te maken. De tuinarchitect zal het in de komende jaren dan ook steeds drukker krijgen.