Algemeen directeur Hans Blaauw van Het Rijk Golfbanen: “Exploitant van GOLFBAAN is vooral ook bezig met de natuur”

Als we de visserij even overslaan, is de golfsport in Nederland – na voetbal en tennis – de derde grootste sport van Nederland. Ongeveer 420.000 mensen slaan op (on)regelmatige basis een balletje en kunnen daarvoor terecht op zo’n 250 golfbanen in het land. Die nemen nogal wat ruimte in beslag, want ja… golfen doe je niet op een paar meter. Een beetje baan is al gauw enkele tientallen vierkante groene kilometers groot die ook nog eens vrijwel dagelijks onderhouden moeten worden.

Tekst: Leo Preusting Foto’s: Het Rijk van Nijmegen

Dat vereist het nodige aan (grond)water om het gras op de fairways (zeg maar het speelterrein) te besproeien en dat van de greens groen te houden en strak te maaien om het putten (de doelpogingen) mogelijk te maken. Als het gras maar groen is en op de juiste hoogte gemaaid, kunnen de dames en heren golfspelers er naar hartenlust hun gang gaan. Maar dan zijn we er nog niet. Want slechts 40 procent van de oppervlakte van de golfbanen in Nederland is bestemd voor het spelletje zelf, de overige 60 procent bestaat uit natuur: bomen, struiken, gewassen, planten, bloemen en dieren, heel veel dieren. “Een exploitant van een golfbaan is dan ook vooral bezig met de natuur”, zegt Hans Blaauw (64), en hij kan het weten, want hij staat al veertien jaar als algemeen directeur aan het roer van Het Rijk Golfbanen waarbij vier golfbanen zijn aangesloten, in Sybrook, Nunspeet, Margraten en Groesbeek.

‘In goed overleg zorgen we ervoor dat het de dieren aan niets ontbreekt.’

Verduurzaming
We hebben afgesproken op een zonovergoten ochtend in het clubhuis van de golfbaan Het Rijk van Nijmegen in Groesbeek. Met 45 (!) holes die zijn verdeeld over een oppervlakte van zo’n 150 hectare is Het Rijk van Nijmegen meteen de grootste golfbaan van het land. Dat vereist dus een grondig onderhoudsplan. “Jazeker”, beaamt Hans Blaauw, “En dat hebben we dus ook. Wij hebben verduurzaming en duurzaam golfbaanbeheer altijd al hoog in het vaandel staan en dat wordt ook internationaal erkend met het zogenaamde GEO-certificaat, een internationaal erkend duurzaamheidskeurmerk voor golfbanen. Daarmee word je regelmatig getoetst op een aantal elementen zoals: hoe ga je om met de natuurwaarden, hoe ga je om met het beheer en bijvoorbeeld met grondwateronttrekking. Daarmee zijn we er niet, want telkens als het GEO bij je langs komt wordt niet alleen vastgesteld waar je nu staat, maar moet je ook laten zien dat je progressie hebt geboekt. Voordat je gecertificeerd bent, moet je de boel wel voor elkaar hebben.” Als voorbeeld noemt Hans zijn banen in Nunspeet en Sybrook die beiden over veel bos beschikken. “Daar is door een speciaal team een bosbeheerplan gemaakt wat we weer hebben moeten indienen bij de gemeente en de provincie. Wat dat betreft zitten wij helemaal vast – en terecht – aan allerlei maatschappelijke regels.”

Maaien
Het onderhoud van de Groesbeekse golfbaan is uitbesteed aan een gespecialiseerde aannemer. Want een golfbaan onderhouden is toch net even iets anders als een tuintje bijharken. Neem alleen al de maaimachines. Dat zijn reusachtige apparaten die – GPS-gestuurd – volledig automatisch het grote oppervlakte aan fairways bijhouden. “Daar komt geen personeel meer aan te pas”, legt Hans Blaauw uit. “Ze zijn volledig computergestuurd en zijn voorzien van alle coördinaten van de hele baan, alle 150 hectaren zijn tot in detail uitgewerkt. Daardoor krijg je ook de mooiste maaipatronen te zien, want een mens maakt aan het einde van een fairway altijd draaifouten, een machine niet. De greens (waar het balletje uiteindelijk in de hole wordt gespeeld, LP) en de tees, de afslagen, zijn mensenwerk, de fairways zijn het domein van machines.” Dat zo’n machine al gauw zo’n honderdduizend euro per stuk kost is een kleine toevoeging…

Druppel
Door de langdurige droogtes in de afgelopen zomers wordt overal volop nagedacht hoe we zouden moeten omgaan met ons water. Voor zowel particulieren als in de land- en tuinbouw zijn soms drastische beperkingen doorgevoerd in het gebruik ervan. Het sproeien van een golfbaan van 150 hectare is dan ook wel een dingetje. Hans Blaauw: “We hebben hier een van de meest geavanceerde beregeningssystemen van Nederland onder de grond liggen waarmee we heel gericht en gedetailleerd de baan van grondwater kunnen voorzien als dat nodig is. Er is ons vanuit de benodigde vergunning een maximum volume toebedeeld wat we aan grondwater mogen onttrekken, daar moeten we dus binnen blijven en dat doen we ook, ruimschoots zelfs.” In een droge periode worden overigens alleen de greens en de tees bewaterd, dus niet de fairways, toch de grootste oppervlakten van een golfbaan. Het grondwater wordt in Groesbeek uit twee putten gehaald van ieder negentig meter diep. Onder de grond ligt zo’n dertig kilometer aan buizen die gezamenlijk 2300 sproeikoppen bedienen. Hans Blaauw: “Al die sproeikoppen zijn individueel aan te sturen, dat is een heel verfijnde techniek, net als in de land- en tuinbouw het geval is. Bij ons telt iedere druppel.”

Dassenburchten
Verder op het terrein van Het Rijk van Nijmegen zie je vele struiken, bomen, bloemen, gras- en rietsoorten en vele andere natuur welig tieren. Er leven tientallen soorten vogels die er hun nesten en broedgebieden hebben en op de golfbaan zijn bijvoorbeeld ook twee dassenburchten gevestigd. “We weten dat die burchten een bepaalde gevoeligheid hebben dus die mag je niet betreden. Daar houden we natuurlijk rekening mee. Daarom zijn we in gesprek gegaan met mensen van Vogelbescherming Nederland en van de vereniging Das & Boom. In goed overleg zorgen we ervoor dat het de dieren aan niets ontbreekt.” ‘Het Rijk van Nijmegen’ legt ook in de baan uit wat en waarom. Bijvoorbeeld wordt gewezen op de niveauverschillen in de omgeving en dat die tot stand zijn gekomen bij de laatste ijstijd van 200.000 jaar geleden. Hans Blaauw: “Ook het leefgebied van de das leggen we uit. Alleen maar zeggen ‘stop, hier mag je niet komen’, is te kort door de bocht. We leggen ook uit waaróm je daar niet mag komen. Op een ander bord leggen we uit welke vogelsoorten er zijn, waar de broedgebieden zich bevinden en wat de kenmerken ervan zijn. Samen met de directeur van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek hebben we een bord ontwikkeld aan de overkant van de Derde Baan, waar je zicht hebt op het museum en op het Canadees Kerkhof aan de Zevenheuvelenweg. Daarmee wijzen we onze spelers op het feit dat ze zich op historisch oorlogsgebied bevinden in het kader van de operatie Market Garden.”

Beestje
In Groesbeek zijn er ook delen waar bepaalde wilde bloemen groeien die we niet mógen beheren. “Wat wij daarvoor doen in het beheer is dat we schapen inzetten van een kudde hier in de regio. Daar hebben we afspraken over gemaakt met een schaapsherder hier uit de regio. En dan hebben we het nog helemaal niet gehad over het verhogen van de biodiversiteit in onze natuur en het terugdringen van het gebruik van pesticiden.” Of zoals een van de professionals in Groesbeek recent tijdens een clinic wijst op een klein, zwart torretje: “Niet op trappen hoor, want dat is een heel nuttig beestje.” De duurzaamheid in het beleid van de Groesbeeks golfbaan gaat ook verder dan de natuur zelf. Want op het clubhuis van Het Rijk van Nijmegen liggen inmiddels meer dan zeshonderd zonnepanelen waarmee meer dan de helft van het stroomverbruik dat nodig is zelf wordt opgewekt. “Verder hebben we voor minder stroomverbruik gezorgd door te investeren in bijvoorbeeld ledverlichting en het vervangen van boilers. We hebben hier te maken met oude gebouwen, vroeger was het een boerderij met stallen. Dat vergt jaarlijks heel veel investeringen om te isoleren en te investeren in duurzaamheid. Dat we de dieselmachines van de greenkeepers hebben vervangen door elektrische apparaten betekent dat er meer stroom wordt gevraagd. Dan zijn wij er als de kippen bij om meer panelen te leggen. Op de gebouwen van de greenkeepers aan de Derde Baan komen dan ook dit jaar nog 200 extra panelen te liggen”.