Planten zuiveren de lucht

Corona heeft ervoor gezorgd dat er meer aandacht is voor ventilatie en zuivere lucht. Ook planten zoals de krulvaren zuiveren de lucht. Binnenhuisarchitecten raden ze daarom aan voor particulieren en bedrijven. IVN Natuureducatie startte het BinnenBos-project voor scholen, want een fris binnenklimaat verhoogt de leerprestaties en concentratie van de kinderen.

Tekst en foto’s: Rosanne de Boer

Planten reduceren CO₂ en het VOS-gehalte (vluchtige organische stoffen) en houden de luchtvochtigheid op peil, meldt IVN Natuureducatie. “Ze zorgen voor een beter leefklimaat”, vertelt IVN-medewerker Anne Ras. Zij onderhoudt als zogeheten BinnenBos-wachter het Binnenbos in het IVN-kantoor in Amsterdam. Ze legt uit dat planten geluid absorberen. Daar kunnen mensen die op kantoor of thuiswerken ook baat bij hebben. “Minder geluidshinder verbetert op school de concentratie van de leerlingen en dat heeft weer effect op de orde in de klas”, vermeldt de BinnenBos-flyer. Volgens IVN heeft ruim 90% van de scholen een slecht binnenklimaat. Naast goed ventileren kan het vergroenen van het leslokaal een positieve boost geven aan het binnenklimaat. Kinderen zitten gemiddeld 40% van hun tijd in het leslokaal. Een betere luchtkwaliteit vergroot de leerprestaties van de leerlingen. Een beter binnenklimaat helpt ook kantoormedewerkers om zich te concentreren.

Huidmondjes
De bladeren van veel planten zijn gespecialiseerd in het aantrekken van stoffen uit de lucht. CO₂ wordt opgenomen en met behulp van het licht omgezet in zuurstof en suikers. De geproduceerde zuurstof geven planten weer vrij aan de lucht. ’s Nachts draait het proces zich om: de plant neemt zuurstof op en ademt CO₂ uit. Dit om de opgeslagen suikers te verbranden en te kunnen groeien. Planten kunnen ook fijnstof binden op hun bladeren. Zo verlagen ze de hoeveelheid fijnstof in de lucht. Plantencellen zijn dus kleine chemische fabrieken waar chemische stoffen omgezet worden, afgebroken en opgebouwd. In de bladeren zijn speciale toegangspoorten – huidmondjes – om de uitwisseling tussen de buitenlucht en de plant te regelen.

“Alle planten produceren zuurstof en slaan afvalstoffen op, en kunnen door verdamping de luchtvochtigheid verbeteren. Maar de ene plant doet dat wat meer dan de andere”, licht communicatieadviseur Leontine van der Kaaden, die tot 2016 voor Intratuin werkte, toe. Intratuin stelde toen een top 10 samen van luchtzuiverende planten. “In maart 2015 had Intratuin een pilot bij een aantal vestigingen lopen onder de naam Air So Pure. We onderzochten in hoeverre deze planten aansluiten bij de behoefte van consumenten. We wilden weten of het onder de aandacht brengen van de luchtzuiverende werking aanslaat.” Dit bleek een blijvertje. Air So Pure is ook de naam van een merk dat luchtzuiverende planten op de markt brengt. Manager Daan Bartels van Air So Pure vertelde in een interview in een vorige uitgave van De TuinMarkt: “We zijn met vijf kwekers gestart, maar zijn uitgegroeid tot een merk met vijftien aangesloten partijen. Luchtzuiverende planten zijn in coronatijd een trend. De vraag ernaar steeg ongelooflijk hard.”

Isoleren
IVN heeft op haar website ook een top 10 staan van de meest luchtzuiverende planten, waarin onder andere de krulvaren, graslelie, Chinese evergreen en flamingobloem genoemd worden. De bekendste luchtzuiverende plant is de lepelplant die makkelijk te verzorgen is. In Intratuins top 10 staat ook de hedera (klimop), de krulvaren en enkele palmsoorten die geschikt zijn als kamerplant. “We isoleren onze huizen, kantoren en scholen tegenwoordig te goed en houden alles potdicht om geen warmte te verliezen. Zo krijgen we te weinig frisse lucht en schep je een binnenklimaat waarin het niet prettig wonen en werken is”, vertelt Marco van Leeuwen die in 2019 voor zichzelf begon en het Air So Pure-stokje overdroeg aan Bartels.

NASA ontdekte in 1989 al dat de lepelplant en andere kamerplanten de lucht zuiveren van giftige stoffen zoals benzeen, formaldehyde, ammonia en xyleen. Iedere dag worden we binnen blootgesteld aan luchtverontreiniging, bijvoorbeeld door de chemicaliën die kunststof en andere bouwmaterialen, verf, meubels en elektrische apparaten afgeven. Ook kan een ruimte snel bedompt raken als je er met meerdere mensen ademt en transpireert. Schoonmaken en regelmatig luchten kan de atmosfeer verbeteren, maar kamerplanten kunnen ook een positieve bijdrage leveren. NASA wilde weten of planten in een ruimteschip het ecosysteem van zo’n uitzonderlijk gesloten ruimte kunnen verbeteren. De ruimteorganisatie noemt in haar rapport al het effect van onze zeer goed geïsoleerde huizen en kantoren op de luchtkwaliteit.

Astma
In Nederland liet onder andere Air So Pure hier door TNO en het Leidse bureau Fytagoras meer onderzoek naar doen. In een ander onderzoek had TNO al aangetoond dat planten een gunstig effect op ziekteverzuim hebben. Bij één plant per twee medewerkers is er al een verschil te zien. Werknemers voelen zich minder moe, irritaties aan de huid, ogen en neus verdwijnen, de concentratie neemt toe en het ziekteverzuim af. Van Leeuwen voegt eraan toe dat al deze planten minimaal het rapportcijfer 7 kregen in de publicaties van onderzoeksinstituten Fytagoras en TNO. “In een ruimte van 30 vierkante meter zijn twee grote of zeven kleine exemplaren nodig voor een goede luchtzuivering.” Intratuin-medewerkers krijgen regelmatig van klanten met astma of coronaklachten de vraag wat luchtzuiverende planten voor hen kunnen betekenen. Een medewerker in een filiaal in het zuiden van het land liet een consument met astma weten dat er zo’n 20 lepelplanten nodig zijn in een middelgrote woonruimte, wil je er als zware astmapatiënt minder kortademig van worden.

Stekken
BinnnenBos is kortgeleden speciaal ontwikkeld voor groep 5 en 6. Het sluit aan bij kerndoel 40 en 41 van het lesprogramma. In de flyer staat: “Door het verzorgen van een eigen plant bouwen leerlingen spelenderwijs een band op met de natuur. Deze persoonlijke plant is onderdeel van een plantenwand die achterin de klas staat. In het lokaal wordt ook een junglehoek gemaakt en kinderen leren stekjes op te kweken. Zo maak je stek voor stek je klas groener.” De leerlingen doen samen met hun leraar en de IVN BinnenBos-wachter onderzoek naar het effect van planten op de luchtkwaliteit. Bij het project hoort een lespakket en drie lessen van de IVN BinnenBos-wachter. “Kinderen zijn na het BinnenBos-project meer bezig met het milieu. Ze willen meer weten over planten en zelfs over andere onderwerpen die met het milieu te maken hebben, zoals recycling”, vertelt Marloes Veeken, leerkracht op basisschool Wereldkidz in Maartensdijk. Dit is de BinnenBos-pilotschool. Sommige scholen waren verbaasd over het BinnenBos-project. IVN wordt normaliter vooral in verband gebracht met groen buiten, maar de organisatie houdt zich met haar BinnenBoswachters dus ook bezig met meer groen binnenshuis, in de klas of het bedrijf.

Tiny Forests
Toch is het juist IVN-medewerker Daan Bleichrodt (bekend van de Tiny Forests) die het BinnenBos-project coördineert. Dat lijkt een contrast omdat Tiny Forests buiten geplant worden. Ze zijn zo groot als een tennisbaan en staan vol inheemse bomen van allerlei verschillende soorten. Zo vergroten ze de biodiversiteit. Bleichrodt plantte met zijn compagnon Maarten Bruns in de afgelopen vijf jaar 126 Tiny Forests. Ze worden veel door scholen gebruikt voor natuuronderwijs. “Als kinderen de natuur leren waarderen, nemen ze dat de rest van hun leven mee”, aldus Bruns. De stap van natuuronderwijs in zo’n minibos naar een BinnenBos in de klas is niet zo groot. BinnenBos-wachter Ras vertelt dat al diverse scholen het aangevraagd hebben en belangstelling toonden sinds het project anderhalf jaar geleden van start ging.