Stichting Straatboer vergroent tuinen van sociale huurwoningen
Het NK Tegelwippen dat tot 31 oktober plaatsvond, zorgt ervoor dat het aantal tegels in tuinen snel afneemt en er steeds meer groen tevoorschijn komt. In 2022 deden er 135 gemeenten mee. Meer groen in woonwijken zorgt in warme zomers voor verkoeling in de steden. Organisaties als Straatboer in Zwolle maken zich daarvoor hard. “Onze missie is om tuinen van sociale huurwoningen te ontstenen en het enthousiasme voor biodiversiteit aan te wakkeren in de stad”, vertelt ecoloog Christiaan Kuipers (32) over zijn stichting. In 2021 werden er tijdens het NK Tegenwippen 1,5 miljoen tegels gewipt.
Tekst: Rosanne de Boer, Foto’s: Straatboer en Steenbreek
Stichting Straatboer werkt met vrijwilligers en krijgt veel planten van particulieren, uit het openbaar groen en donaties van bedrijven. Ruim 25 tuinen zijn er nu opgefleurd. Bewoners kregen hulp van de vrijwilligers bij het planten van het gekregen groen. Dat geeft hen vaak net het zetje om over te gaan van een tuin met stenen naar een tuin met groen. Toen in 2021 een 50-jarige weduwe een huurwoning in de Zwolse wijk Pierik betrok, was de tuin één en al tegel. Haar man was net overleden en bij haar zelf werd kanker geconstateerd. “Tuinieren had geen prioriteit. Daarom was ik blij met de hulp”, vertelde ze destijds in een interview. “Nu vind ik er veel afleiding in. Ik zit in de zomer lekker met een bakkie naar de hommels te kijken. De Spaanse margrieten plantte ik samen met Straatboer.”
Nieuwbouw
Lokale en landelijke overheden hebben steeds meer aandacht voor het belang van stedelijk groen, bleek recentelijk uit een inventarisatie door onderzoekers van de Wageningen Universiteit. Ontstenen draagt bij aan de gezondheid en het welzijn, en bevordert en versterkt klimaatbestendigheid in zowel hete als natte perioden. Vooral in de nieuwbouw krijgt groen de laatste jaren meer ruimte. Maar uit onderzoek van milieuorganisatie Natuur & Milieu blijkt dat gemeentes nog altijd te weinig ruimte maken voor groen in de openbare ruimte. Meer dan de helft van de buurten in steden is ‘versteend’. Hoewel er de laatste jaren steeds meer aandacht is voor het belang van voldoende groen in de stad, delft ook in nieuwbouwwijken groen vaak het onderspit. Natuur & Milieu wil daarom dat de overheid groennormen invoert om verdere verstening tegen te gaan. De organisatie gebruikt twee criteria bij haar onderzoek. Beide criteria zijn niet wettelijk verplicht voor gemeentes of projectontwikkelaars. De eerste is de beschikbaarheid van minstens 75 m² groen per woning.
In de Nota Ruimte (2004) noemt de Rijksoverheid dit criterium de minimale ondergrens. In de 32 grootste gemeenten voldoet 53 procent niet aan dit criterium. Hierbij telt Natuur & Milieu alles mee dat niet versteend is, zoals parken, grasvelden en bermen. Het tweede criterium is een advies van de Wereldgezondheidsorganisatie dat er tenminste één hectare aaneengesloten groen per buurt aanwezig dient te zijn. Dit criterium voorkomt dat het groen versnipperd is. Aan dit criterium voldoet één op de tien buurten niet, zegt Natuur & Milieu. In het Westland, Amsterdam, Haarlem, Delft en Tilburg zijn de meest versteende buurten te vinden. De gemeentes Emmen, Haarlemmermeer en Almere vallen positief op. Volgens de Wageningse onderzoekers loopt vooral in bestaande wijken de vergroening moeizaam. Gemeenten maken zich druk over leidingen in de grond die door boomwortels geraakt kunnen worden of de onderhoudskosten van groen.
Aanmoedigingsprijs
In 2015 ging Operatie Steenbreek van start in Groningen, Eindhoven, Leeuwarden, Den Haag en Amersfoort om samen te werken aan het vergroenen van steden door het vervangen van tegels door groen. Zo neemt de bodem beter regenwater op en raken riolen niet overbelast. Het voorkomt ook hittestress omdat stenen warmte langer vasthouden. Zeven jaar later is de daaruit ontstane Stichting Steenbreek bijna overal in Nederland te vinden. Het bijzondere van Straatboer is dat deze stichting vooral in wijken met veel sociale huurwoningen actief is. Volgens oprichter Kuipers is het niet zo dat sociale huurders niets met groen hebben, al wordt dat regelmatig geroepen. “Maar het is wel een doelgroep die soms een zetje nodig heeft. We zien veel enthousiasme bij bewoners. Na het eerste zetje gaan de bewoners zelf verder aan de slag met hun tuin.” Jurre van den Berg schreef onlangs in de
Volkskrant: “Wat een rol speelt is dat huurders vaak niet het gevoel hebben dat het huis echt van hen is. Ook hebben ze vaak andere zaken aan hun hoofd.” Een voortuin professioneel inrichten kost al gauw duizend euro, voegde hij eraan toe. Dit is een obstakel voor huurders, vermoedt hij. Doordat Straatboer met vrijwilligers werkt en veel planten van particulieren en ondersteuning vanuit bedrijven krijgt, wordt een groene tuin voor een grotere doelgroep beschikbaar. Op de Floriade is op 27 september aan Straatboer de aanmoedigingsprijs toegekend. Dit gebeurde bij de uitreiking van de Steenbreektrofee op de Nationale Groendag. De jury noemde De Straatboer Make-Over waarbij tuinen groen worden een voorbeeldproject voor Nederland, omdat hierin sociale en groene waarden samenkomen. “In kwetsbare wijken met veel sociale woningbouw is het extra moeilijk om bewoners bij vergroening te betrekken. Door daadwerkelijk te helpen met het verwijderen van stenen, het aanbieden van gratis planten en het geven van advies aan bewoners is snel resultaat te boeken. Het project heeft potentie voor de toekomst en de jury is benieuwd naar de vervolgstappen.”
Verkoelen
Volgens Kuipers is het heel belangrijk om meer bomen en planten in de stad te hebben. Als ecoloog zegt hij dat een grote opgave voor de toekomst niet het verwarmen van de huizen in de winter is, maar het verkoelen in de zomer. In steden is het al gauw twee graden warmer dan op het platteland. De vraag is of stedenbouwkundigen voor meer schaduw in de steden parkeerplekken willen opgeven.
Deel dit bericht